İDDİA 7: Depresyon tanısı konan insanların beyninde organik bir sorun olduğu ispatlanmış değil. Beyin kısa sürede böyle mutasyon geçiremez.
YANLIŞ
Soner Yalçın Kara Kutu-Yüzleşme Vakti kitabının 224 ve 225. sayfalarında depresyon tanısı konan hastaların beyninde organik bir sorun olduğunun ispatlanmış olmadığını iddia ederken, iddiasını beynin kısa sürede böyle mutasyon geçiremeyecek olmasına dayandırıyor.
Bu cümlede depresyonun beyinde bir değişim sonucu meydana gelmediği, ya da depresyon sırasında beyinde bir değişiklik olmadığı kast edilmiş gibi görünüyor. Son 50 yılda insan beyni hakkında öğrendiğimiz en önemli şey, mutasyon değilse de, beynin hızla ve sürekli değişen bir organ olduğu. Mutasyon, DNA’da ya da RNA’da meydana gelen kalıcı değişikliklere deniyor. Beyin mutasyonlar aracılığıyla olmasa da, yapısını, işlevini ve bağlantılarını yeniden yapılandırarak sürekli değişiyor. Depresyon halinde beyinde çok sayıda yapısal, işlevsel ve moleküler değişiklik meydana geldiği kanıtlanmış durumda.
İnsan beyni, hem bedenin tamamıyla, hem de dış dünyayla sürekli iletişim halinde olduğu için, çok sayıda etki altında sürekli değişen, yeni koşullara adaptasyon becerisi yüksek olan bir organ. Vücudun enerjisinin önemli bir kısmını beyin kullanıyor. Bu derecede yoğun çalışan bir organın, mide, damar sistemi, ya da sindirim sistemi kadar işlevsel bozulma göstermesi beklenir bir durum.
Her geçen gün, beyindeki işlevsel bozulmanın işaretleri ile ilgili yeni bilgiler ediniyoruz. Örneğin görüntüleme teknikleri sayesinde, beynin hafızadan sorumlu olan hipokampus isimli bölgesinin depresyon sırasında küçüldüğü gösterildi. Bu sayede, depresyonda gördüğümüz bellek sorunlarının beyindeki işaretini bulmuş olduk. Son 20 yıl içinde, hafızadan sorumlu olan bu beyin bölgesinin yeni sinir hücreleri üretebilme becerisi keşfedildi.
Araştırmalar, beynin yeni sinir hücreleri üretebilme becerisinin depresyon sırasında azaldığını, tedavi ve iyileşmeyle bu değişikliğin geri döndürülebileceğini de gösteriyor. Depresyonda beyinde tam olarak nelerin değiştiğinin daha iyi anlaşılması için beyni inceleyen yeni teknolojilerin gelişmesine ve bu alanda yapılacak yeni bilimsel çalışmalara gereksinim var.
Sonuç olarak depresyondaki hastaların beyninde bazı değişiklikler olduğu bilinen bilimsel bir gerçek. Bilim insanları depresyon sırasında beynin evrimsel bir mutasyon geçirdiğini ise zaten söylememişlerdi.
Kara Kutu: Yüzleşme Vakti isimli kitap hakkındaki çalışmaya dair Teyit ekibi tarafından yayınlanan 63 yazı bu rehberde yer alıyor.
Komplo teorileri hakkındaki yazıları okuyarak kitabın içinde düşülen genel yanılgıları anlayabilirsiniz:
Manisalı eczacıları kim öldürdü?
Komplo Teorileri I: Aşırı şüpheci tutum etrafımızı sardığında
Komplo Teorileri II: Bilimsel görünme çabası
Komplo Teorileri III: Sağlığımızı korumak için ne yapabiliriz?
Bu bölümdeki yazılar Kara Kutu’nun yazım sürecine mercek tutuyor. Kitaptaki kaynak gösterimi, izlenen metodoloji ve tespit edilen intihaller sizi şaşırtabilir. Ayrıca kitapta yer alan ve Yalçın’ın konuşmalarından hareketle oluşturulan safsatalara ve daha fazlasına göz atabilirsiniz:
Kara Kutu’nun yöntemi – I: Nasıl yazıldı? Nasıl basıldı?
Kara Kutu’nun yöntemi – II: Kaynakça nasıl hazırlanmış?
Kara Kutu’nun yöntemi – III: 30 farklı kaynaktan yapılan intihaller
Korelasyon nedensellik değildir
Kara Kutu’nun ‘kozmik odasındaki’ intihaller
Safsatalar I: Komplo teorilerini safsatalar ile süslemek
Safsatalar II: Hatalı akıl yürütmenin kitabı
Özellikle ‘doğallık safsatasını’ özümsedikten sonra homeopati üzerine iddiaları inceleyebilirsiniz:
Kapitalizm homeopatiyi teğet mi geçti? Sektöre genel bakış
ABD’deki en büyük kütüphanelerin homeopati okullarıyla ilişkisi olduğu iddiası dayanaksız
İDDİA 1: Patofizyoloji kürsülerinin 12 Eylül’den sonra kapatıldığı ve yıllardır bu dersin verilmediği iddiası
Türkiye’de tıp eğitimi nasıl kurumsallaştı?
Kara Kutu: Yüzleşme Vakti isimli kitabın üçüncü ve dördüncü bölümlerinde yer alan iddiaların ele alındığı yazılar bu bölümde:
İDDİA 2: ABD ve Avrupa’da Augmentin’in evcil hayvanlarda kullanımının yasaklandığı iddiası
İDDİA 3: 12 yaşındaki her çocuğun kolesterol ilacı alması tavsiye edilmiyor
İDDİA 4: İlaçların farklı ülkelerde daha ucuz olmasının nedeni fiyat politikaları
İDDİA 5: Yan etkileri olan serzone isimli ilacın ‘henüz’ toplatıldığı iddiası
İDDİA 6: Bazı psikiyatrik hastalıklar piyasayı canlandırmak için mi uyduruldu?
İDDİA 7: Beyindeki organik değişimler mutasyon anlamına mı geliyor?
İDDİA 8: Gebelikte antidepresan kullanımının bebekte otizm riskini artırdığı iddiası
İDDİA 9: Serotonin ile depresyon arasında ilişki yok mu?
İDDİA 10: Sadece çocuklar üzerinde ve belli bir evre için yapılan araştırmanın sonuçları genellenebilir mi?
İDDİA 11: ABD’deki yaygın ölüm sebepleri arasında ilaç yan etkilerinin dördüncü sırada olduğu iddiası
Aşılar kitapta önemli bir yer tutuyor. Çalışmamızın önemli bir kısmı, bu nedenle aşılar hakkındaki iddialara ayrıldı:
Aşılar bağışıklığı zayıflatıyor mu? Vücudumuzun ‘askerleri’ nasıl çalışıyor?
Aşılarda bulunan maddeler o kadar ‘korkutucu’ mu?
Sürü bağışıklığı: ‘Benim çocuğum istersem aşılatmam’ denebilir mi?
Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de aşı çalışmaları
İDDİA 12: Türkiye’de ilk aşı kampanyasının 1985’te yapıldığı iddiası
İDDİA 13: Türkiye’de zorunlu aşı uygulaması olduğu iddiası
İDDİA 14: Menenjit aşısının 2013 yılında aşı takvimine eklendiği iddiası
İDDİA 15: Almanya’daki zorunlu kızamık aşısı yasasının ‘kıl payıyla’ kabul edildiği iddiası
İDDİA 16: Almanya’da çocuk doktorlarının yüzde 92’si çocuğunu aşılatmıyor iddiası
Finlandiya İngiltere İrlanda Hollanda ve İsveç’te aşıların zorunlu olmaması ne anlama geliyor?
İDDİA 17: FDA’da görevli Morris’in grip aşısı hakkındaki açıklamayı 2009’da yaptığı iddiası
İDDİA 18: İsrail’de hiç aşı yapılmadığı iddiası
Wakefield I: Aşı ve otizm arasındaki ilişki olduğu iddiaları nereden çıktı?
Wakefield II: Kızamık virüsü için aşı patenti almış
Wakefield III: Otizmli ailelerin avukatlarından para aldı
Aşı ve otizm arasında bağ olduğu tartışmalarını kimler kitleselleştirdi?
Aşı otizm arasında bağ olduğunu söyleyenlerin bilimsellik iddiası
Bugün 50’lerinde olanların çocukluğunda çevrelerinde otizmli çocuk yok muydu?
İDDİA 20: Neil Z. Miller aşı karşıtı derneklerle ilişkili
İDDİA 21: Houweling makalesinde aşıların zararlarından bahsetmiyor
İDDİA 22: Prof. Dr. Claire-Anne Siegrist aşının uzun dönemdeki faydalarının bilindiğini belirtiyor
İDDİA 23: Kızamık aşısının kadınların yüzde 55’inde romatoit artrit gelişmesine neden olduğu iddiası
İDDİA 24: Boğmaca aşısından sonra bebeklerin normalden yedi kat daha fazla hayatını kaybettiği iddiası
Difteri tetanoz ve boğmaca aşılarının ani bebek ölümü vakalarıyla bağlantısı yok
İDDİA 25: Aşıların kısırlığa neden olduğunu gösteren bir kanıt yok
İDDİA 26: Aşılarda kullanılacak antijenleri patent sınırlamaları mı belirliyor?
İDDİA 27: Gluten ve kazeinin otizme yol açtığını gösteren bulgu yok
Aşı üretimi kâr maksimizasyonuna dayanıyor ve bu halk sağlığını tehdit ediyor
Facebook’un reklam politikası Kara Kutu’daki aşı karşıtı iddiaların yayılımını engelledi mi?
Son olarak Kara Kutu’da modern tıbbın karşısına anti kapitalizmin konduğunu görüyoruz. Tıp ve anti kapitalizm ilişkisine dair yazılar aşağıdaki gibi:
Yazar
Teyit & Türk Psikiyatri Derneği
Kaynaklar
Santos ve arkadaşları, Depresyonun hipokampus üzerine etkilerinin incelendiği meta analiz, Ekim 2018
Nestler ve arkadaşları, Depresyonun nörobiyolojisi üzerine makale, Mart 2002
Micheli ve arkadaşları, Depresyon ve sinir hücreleri üzerine makale, Eylül 2018
Kapak görseli: Elena Medvedeva