Çin’de vahşi hayvan pazarları yeniden mi açıldı?

Sosyal medyada paylaşılan bazı gönderilerde, Çin’de Covid-19 tehlikesi sürmesine rağmen, vahşi hayvan pazarlarının yeniden açıldığı iddia edildi. 30 Mart 2020’de Twitter’da paylaşılan gönderi, yaklaşık 320 beğeni ve 140 retweet aldı. Aynı iddia Medimagazin, Tv100, Milli Gazete, Haber Global, Daily News ve Euronews gibi haber sitelerinde de konu edildi.

Ancak iddia doğru değil. Çin hükümeti, 24 Şubat 2020’de vahşi hayvanların tüketimi ve ticaretini yasakladı. Resmi kurumlar ülke genelinde pazarların halen kapalı olduğunu belirtiyor. Wuhan’daki pazara ait son görüntülerse pazarın etrafının barikatlarla çevrili olduğunu gösteriyor.

Vahşi hayvan ticareti yasaklandı

Çin hükümeti salgının zirvede seyrettiği 24 Şubat’ta “Tam Olarak Vahşi Hayvanların Yasadışı Satışının Yasaklanması, Vahşi Hayvanların Yenilmesi ile İlgili Kötü Alışkanlıkların Kaldırılması ve Halkın Can Güvenliği ve Sağlığının Garanti Altına Alınmasına Dair Kararı” yürürlüğe soktu. Bu karar, vahşi hayvanların yasadışı ticareti ve tüketiminin engellenmesi ile salgınların önüne geçilmesi için yasal dayanak oluşturuyor. O tarihten beri vahşi hayvan satılan pazarlar da kapalı. 

Alınan karara göre vahşi hayvan ticareti, araştırma, tıbbi kullanım, sergileme ve diğer özel amaçlarla sürecek; gıda kaynağı olarak kullanımları yasaklandı. Vahşi hayvanların bu koşullarda ticaretinin yapılması ise, sıkı denetim, karantina ve teftiş sonrası onaya tabi.

Karar, vahşi hayvanların yasadışı tüketimi ve ticareti için ciddi cezalar da öngörüyor. Yaban Hayatı Koruma Yasası ve diğer ilgili kanunların ihlali, vahşi hayvanların avlanması, ticareti, nakliyesi ve tüketimi mevcut yasaların hükümlerine göre cezalandırılıyor.

Wuhan’daki pazar hala kapalı

East Day tarafından 30 Mart 2020’de kaydedilen görüntülerde, Wuhan’da bulunan pazarın hala kapalı olduğu görülüyor. Hatta pazarın tabelası kaldırılmış. East Day’e konuşan Wuhan’lı bir kişi, pazarın yeniden açılmasının imkansız olduğunu düşünüyor.

Ayrıca Wuhan’daki pazar, 3 Mart 2020’de dezenfekte edildi. Paylaşılan görüntülerden pazarın Mart ayında kapalı olduğu görülüyor.

CRI Türkçe’nin 1 Nisan 2020’de yayınladığı içerikte, Huanan deniz ürünleri pazarının tekrar açıldığı iddiasının doğru olmadığı belirtiliyor. Wuhan’da yaşayan salgınla mücadele gönüllüsü Xiao Feng pazar yerine giderek pazarın 1 Nisan 2020’de kapalı olduğunu gösteriyor.

Çin’de en çok kullanılan arama motorlarından olan Baidu’nun haritalar uygulamasında da Wuhan’daki pazar halen kapalı gözüküyor. 

Wuhan Pazar İdaresi ya da Hubei Valiliği’nin de vahşi hayvan pazarlarının yeniden açıldığına dair herhangi bir açıklamaları yok. 

Çin Büyükelçiliği iddiayı yalanladı

Çin’in Ankara’daki büyükelçiliği de, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada Çin’de vahşi hayvan pazarlarının yeniden açıldığı haberlerinin asılsız olduğunu açıkladı. Açıklamada, ilgili kararın yürürlüğe konduğu günden beri en sıkı şekilde uygulandığı ifade ediliyor. Ayrıca Euronews’in haberde kullandığı ilk görselin, Çin’den değil Endonezya’dan olduğu da belirtilmiş.

Çin’de vahşi hayvan ticareti

Çin hükümeti, 1970’li yaşanan kıtlık ve gıda ihtiyacının karşılanamaması nedeniyle, 1978’de gıda üretimi tekelinden vazgeçti ve hayvan üreticiliği de dahil olmak üzere, özel gıda üretimine izin verdi. Büyük firmalar domuz ve tavuk eti gibi konvansiyonel gıdaların üretimini ele geçirdi; küçük çiftlikler ise vahşi hayvan yetiştiriciliğine yönelmek zorunda kaldı. Yegane önceliği açlıkla baş etmek olan idare de, buna göz yumdu.

Ülkede 1988’de Yaban Hayatının Korunması Hakkında Kanun kabul edildi. Bu kanunla yaban hayatı, kaynakların kullanımı ve ticareti devlet himayesine alındı ve nesli tükenen türlerin avlanması yasaklandı. Ancak yine aynı kanunla, yaban hayatı, resmen insan kullanımı için var olan bir “kaynak” olarak tanımlandı. Devlet, yaban hayatı yetiştiriciliği yapmak isteyenlere teşvik ve lisans verdi. Yani bu kanunla, devlet destekli bir vahşi hayvan endüstrisi oluştu. 

Endüstrinin yarattığı ilk tehdit, 2003’te yaşanan SARS salgını idi. Salgın sırasında Çin hükümeti, vahşi hayvan ticaretini bir süre yasakladı ve pazarları kapattı. Fakat salgından birkaç ay sonra, 54 hayvanın ticaretine yeniden izin verildi. Ticaret artarak devam etti. Fakat bu Çin’de herkesin vahşi hayvan eti yediği anlamına yemiyor. Bu gıdaya ancak zengin ve güçlü kesim ulaşabiliyor. Vox’a konuşan Peter Li, Çin hükümetinin vahşi hayvan eti yiyen azınlığın getirdiği ekonomik kazancı, 7 milyar insanın sağlığına tercih ettiğini öne sürüyor.

Çin’de hayat henüz normale dönmedi

Çin’de karantina sonrası hayat henüz tamamen normale dönmüş de değil. Ülke genelinde seyahat engeli tedricen kaldırılıyor. Hubei eyaletinde bulunan Xianning ve Yichang gibi “düşük ve orta riskli” alanlarda toplu taşımanın yeniden başlamasına izin verildi.  Wuhan ise, 8 Nisan’a kadar karantinada kalacak. Guizhou, Shanghai, Tibet ve Sincan dahil olmak üzere “düşük riskli” olarak sınıflandırılan bölgelerde, yerel yönetimler okulların açılmasına izin verdi. Güneyde Guangzhou ve Shenzhen de dahil olmak üzere yüksek imalat sanayi yoğunluğuna sahip şehirler, çalışanların işe dönmesini planlıyor. Bununla beraber ülkede yeniden açılan bazı eğlence mekanları yeniden kapatıldı. Pekin’de yeniden açılan alışveriş merkezleri de hala boş. Ülkede birçok insan hala evden ayrılmak konusunda tedirgin.

Sonuç olarak iddia doğru değil. Çin hükümeti, 24 Şubat 2020’de vahşi hayvanların ticareti yapılmasını ve tüketilmesini yasakladı. Pazarlar halen kapalı. İddia, uydurmaya örnek.