İDDİA 20: ABD’de National Library of Medicine’da yayımlanan bir rapora göre, aşı olan bebekler aşı olmayan bebeklere oranla daha fazla hasta oluyor ve bebek ölümlerine maruz kalıyor.
YANLIŞ
Soner Yalçın, Kara Kutu: Yüzleşme Vakti isimli kitabında ABD’nin National Library of Medicine’inde yayınlanan bir rapordan bahsediyor ve bu dergide aşı olan bebeklerin, aşı olmayan bebeklere oranla daha fazla hasta olup, bebek ölümlerine maruz kaldığının söylendiğini iddia ediyor. Hatta doktorların, 38 bin vaka üzerinden, aşı olan bebeklerde bebek ölümü ve hastaneye kaldırılma oranının daha fazla olduğunu tespit ettiğini de ekliyor. Bu iddialarından bahsederken araştırmayı yapan hekimlerden Neil Z. Miller’e de atıfta bulunuyor.
Soner Yalçın’ın iddiaları dayandırdığı çalışmaları bulabilmek için, öncelikle bu bilgileri edinmiş olabileceği Türkçe kaynaklara göz atarak başlayalım. Yalçın, bulduğu kaynaklardan blok halinde alıntılar kullanıyor ve kaynak gösterme konusunda da pek hevesli değil. Sayfa 279’da bu iddianın geçtiği yerde de benzer bir duruma rastlıyoruz. Bu bölümü internette araştırmaya başladığımızda karşımıza Risale Haber ve İslami Hacamat isimli internet siteleri çıkıyor. Bu internet sitelerinin kaynağına baktığımızda ise Yeni Akit’i görüyoruz.
Yalçın’ın bahsettiği “National Library of Medicine’da yayınlanan rapor” ifadesi güvenilirliği artırmak için eklenmiş olabilir, çünkü makalenin yer aldığı Pubmed adlı internet sitesi, bilimsel dergilerde yayınlanan tüm makalelerin yüklendiği ve derlendiği bir kütüphane, bir veri bankası. Yani sağlık alanında yazıldığı belirtilen tüm makaleler buraya eklenebiliyor. Tabi eklenebilmesi için SCI endeksine sahip olması da gerekiyor.
Araştırmaya Yalçın’ın atıfta bulunduğu Neil Z. Miller ismiyle devam ettiğimizde, makalenin yayınladığı derginin adının Human and Experimental Toxicology olduğunu görüyoruz. Makalenin ismi ise “Infant mortality rates regressed against number of vaccine doses routinely given: Is there a biochemical or synergistic toxicity?” Yazarlarının Neil Z. Miller ve Gary S. Goldman olduğu makale, 2011 yılında yayınlanmış.
Çalışma, seçili 34 ülkede yapılan aşıların sayısıyla, bebek ölümlerinin karşılaştırılmasına dayanıyor. Yalnızca seçilen ülkeler arasında tespit edilen korelasyon üzerinden hazırlanmış. Çalışmada bu farklı ülkelerdeki aşılama oranları dışarıda bırakılmış. Dışarıda bırakılan bir diğer önemli mesele ise prematüre bebekler. Erken doğan bebeklerin hayatlarını kaybetme olasılığı vaktinde doğanlara kıyasla oldukça yüksek. Çalışma bu faktörler dışarıda bırakılarak, salt aşılamayla bebek ölüm oranları değişkenleri arasındaki korelasyona dayandırılmış. Çalışmanın aşıların içeriklerini dikkate almaması da, karşılaştırmanın hiçbir şey kanıtlayamayacağını gösteriyor diyebiliriz.
Yalçın’ın belirttiği bebek ölümleriyle ilgili bilgilerin bir kısmı, makalede eski çalışmalara referans verilen bölümde geçiyor. Yani bu bilgiler çalışmanın kendi sonucu bile değiller. Kara Kutu’da geçen ‘38 bin bebek ölümü ve hastaneye kaldırılma vakalarının incelendiği’ ifadesi ise makalenin hiçbir yerinde geçmiyor, tamamen uydurulmuş. Miller’ın referans aldığı makalenin örnekleminin, 38 binle uzaktan yakından ilgisi yok. Referans verilen isimlerden biri Torch, 1982 yılında ani bebek ölümü vakalarıyla DPT aşısı arasındaki ilişkiyi incelediği araştırmasında, 200 vakada ölüm tespiti yapılamamış, 70 bebeğin verileri yorumlanmış.
Makale yazarı aşı karşıtı derneklerle ilişkili
Ama makaleyle ilgili, hem Yalçın, hem de ondan önce iddiayı dile getiren haber siteleri önemli bir noktayı atlamış: Makale yazarlarının aşı karşıtı vakıflar ve derneklerle ilişkisi var. Sonrasında yayınladıkları bir “beyan”la, araştırmayı yayınladıkları sıra bu çıkar çatışmasından bahsetmedikleri için özür dilemişler.
Neil Z. Miller bağımsız araştırmacı, Gary S. Goldman ise bilgisayar mühendisi. Miller, Think Twice Global Vaccine Institute isimli aşı karşıtlığıyla bilinen bir enstitü ile ilişkili. Goldman ise World Association for Vaccine Education (WAVE) isimli kuruluşla uzun süredir ilişiği olmadığını belirtmişti; ancak makale yayınlandığı sıralarda WAVE’in yöneticisi idi.
Yalçın kitabında Miller’ın bir enstitünün başkanı olduğunu belirterek “aşı olmadan önce iki kez düşünün” dediğini ifade ediyor. Evet Miller’ın aşılara ilgisi var; ilişkili olduğu enstitünün de sadece adı enstitü, aslında aşı karşıtı bir dernek. İnternet sitesine göz atarak güvenilirliğine kendiniz karar verebilirsiniz.
Bir “enstitünün” başkanı olmak ya da bir makale yazmak, birine bilimsel güvenilirlik kazandırmıyor. Argümanların bilimsel bir dayanağa sahipmiş gibi gösterilme çabası bu nedenle anlaşılır; ancak okurken bu bilgiyi saklı tutmak gerek. Bir yayını okurken, her zaman ilk kaynağa ulaşmak, ardında kimler olduğuna bakmak, güvenilirliklerini incelenmek lazım.
“Enstitünün” sitesinde “medikal tavsiye veremedikleri” beyanı var
Enstitü başkanı olduğu söylenen Miller’ın, Think Twice isimli internet sitesinde yayınlanan beyanına göz attığımızda, bu ön incelemenin neden gerekli olduğunu bir kez daha görüyoruz: Beyanda yazılanların okuyucular tarafından kontrol edilmesi gerektiği, medikal herhangi bir tavsiyede bulunulmadığı, sadece bilgi verildiği ifade ediliyor.
Çok önemli bir başka bilgi daha: Miller’ın medikal herhangi bir geçmişi yok, kendisi bir “sağlık muhabiri”. Aşılar hakkında yazdığı kitapları satarak hayatını kazanıyor. Satıştaki kitapların üzerinde beyaz önlüklü bir doktor görseli var, bu Miller değil. Muhtemelen kitabını daha güvenilir göstermek için böyle bir yola başvurmuş.
Yalçın’ın bilimselmiş gibi sunduğu bu makale ve makalede yazılanlar, gerekli uzmanlığa sahip olmayanlarca üretildiği için, gerçekliğinden şüphe etmek gerek. Dahası, makalenin “teşekkür” kısmındaki geçen isimlerden biri olan Peter Calhoun, ünlü bir şaman. Akademik makale gibi görünen içeriklere güvenmeden önce yöntemine, kim tarafından yazıldığına mutlaka göz atmak gerekiyor.
Kara Kutu: Yüzleşme Vakti isimli kitap hakkındaki çalışmaya dair Teyit ekibi tarafından yayınlanan 63 yazı bu rehberde yer alıyor.
Komplo teorileri hakkındaki yazıları okuyarak kitabın içinde düşülen genel yanılgıları anlayabilirsiniz:
Manisalı eczacıları kim öldürdü?
Komplo Teorileri I: Aşırı şüpheci tutum etrafımızı sardığında
Komplo Teorileri II: Bilimsel görünme çabası
Komplo Teorileri III: Sağlığımızı korumak için ne yapabiliriz?
Bu bölümdeki yazılar Kara Kutu’nun yazım sürecine mercek tutuyor. Kitaptaki kaynak gösterimi, izlenen metodoloji ve tespit edilen intihaller sizi şaşırtabilir. Ayrıca kitapta yer alan ve Yalçın’ın konuşmalarından hareketle oluşturulan safsatalara ve daha fazlasına göz atabilirsiniz:
Kara Kutu’nun yöntemi – I: Nasıl yazıldı? Nasıl basıldı?
Kara Kutu’nun yöntemi – II: Kaynakça nasıl hazırlanmış?
Kara Kutu’nun yöntemi – III: 30 farklı kaynaktan yapılan intihaller
Korelasyon nedensellik değildir
Kara Kutu’nun ‘kozmik odasındaki’ intihaller
Safsatalar I: Komplo teorilerini safsatalar ile süslemek
Safsatalar II: Hatalı akıl yürütmenin kitabı
Özellikle ‘doğallık safsatasını’ özümsedikten sonra homeopati üzerine iddiaları inceleyebilirsiniz:
Kapitalizm homeopatiyi teğet mi geçti? Sektöre genel bakış
ABD’deki en büyük kütüphanelerin homeopati okullarıyla ilişkisi olduğu iddiası dayanaksız
İDDİA 1: Patofizyoloji kürsülerinin 12 Eylül’den sonra kapatıldığı ve yıllardır bu dersin verilmediği iddiası
Türkiye’de tıp eğitimi nasıl kurumsallaştı?
Kara Kutu: Yüzleşme Vakti isimli kitabın üçüncü ve dördüncü bölümlerinde yer alan iddiaların ele alındığı yazılar bu bölümde:
İDDİA 2: ABD ve Avrupa’da Augmentin’in evcil hayvanlarda kullanımının yasaklandığı iddiası
İDDİA 3: 12 yaşındaki her çocuğun kolesterol ilacı alması tavsiye edilmiyor
İDDİA 4: İlaçların farklı ülkelerde daha ucuz olmasının nedeni fiyat politikaları
İDDİA 5: Yan etkileri olan serzone isimli ilacın ‘henüz’ toplatıldığı iddiası
İDDİA 6: Bazı psikiyatrik hastalıklar piyasayı canlandırmak için mi uyduruldu?
İDDİA 7: Beyindeki organik değişimler mutasyon anlamına mı geliyor?
İDDİA 8: Gebelikte antidepresan kullanımının bebekte otizm riskini artırdığı iddiası
İDDİA 9: Serotonin ile depresyon arasında ilişki yok mu?
İDDİA 10: Sadece çocuklar üzerinde ve belli bir evre için yapılan araştırmanın sonuçları genellenebilir mi?
İDDİA 11: ABD’deki yaygın ölüm sebepleri arasında ilaç yan etkilerinin dördüncü sırada olduğu iddiası
Aşılar kitapta önemli bir yer tutuyor. Çalışmamızın önemli bir kısmı, bu nedenle aşılar hakkındaki iddialara ayrıldı:
Aşılar bağışıklığı zayıflatıyor mu? Vücudumuzun ‘askerleri’ nasıl çalışıyor?
Aşılarda bulunan maddeler o kadar ‘korkutucu’ mu?
Sürü bağışıklığı: ‘Benim çocuğum istersem aşılatmam’ denebilir mi?
Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de aşı çalışmaları
İDDİA 12: Türkiye’de ilk aşı kampanyasının 1985’te yapıldığı iddiası
İDDİA 13: Türkiye’de zorunlu aşı uygulaması olduğu iddiası
İDDİA 14: Menenjit aşısının 2013 yılında aşı takvimine eklendiği iddiası
İDDİA 15: Almanya’daki zorunlu kızamık aşısı yasasının ‘kıl payıyla’ kabul edildiği iddiası
İDDİA 16: Almanya’da çocuk doktorlarının yüzde 92’si çocuğunu aşılatmıyor iddiası
Finlandiya İngiltere İrlanda Hollanda ve İsveç’te aşıların zorunlu olmaması ne anlama geliyor?
İDDİA 17: FDA’da görevli Morris’in grip aşısı hakkındaki açıklamayı 2009’da yaptığı iddiası
İDDİA 18: İsrail’de hiç aşı yapılmadığı iddiası
Wakefield I: Aşı ve otizm arasındaki ilişki olduğu iddiaları nereden çıktı?
Wakefield II: Kızamık virüsü için aşı patenti almış
Wakefield III: Otizmli ailelerin avukatlarından para aldı
Aşı ve otizm arasında bağ olduğu tartışmalarını kimler kitleselleştirdi?
Aşı otizm arasında bağ olduğunu söyleyenlerin bilimsellik iddiası
Bugün 50’lerinde olanların çocukluğunda çevrelerinde otizmli çocuk yok muydu?
İDDİA 20: Neil Z. Miller aşı karşıtı derneklerle ilişkili
İDDİA 21: Houweling makalesinde aşıların zararlarından bahsetmiyor
İDDİA 22: Prof. Dr. Claire-Anne Siegrist aşının uzun dönemdeki faydalarının bilindiğini belirtiyor
İDDİA 23: Kızamık aşısının kadınların yüzde 55’inde romatoit artrit gelişmesine neden olduğu iddiası
İDDİA 24: Boğmaca aşısından sonra bebeklerin normalden yedi kat daha fazla hayatını kaybettiği iddiası
Difteri tetanoz ve boğmaca aşılarının ani bebek ölümü vakalarıyla bağlantısı yok
İDDİA 25: Aşıların kısırlığa neden olduğunu gösteren bir kanıt yok
İDDİA 26: Aşılarda kullanılacak antijenleri patent sınırlamaları mı belirliyor?
İDDİA 27: Gluten ve kazeinin otizme yol açtığını gösteren bulgu yok
Aşı üretimi kâr maksimizasyonuna dayanıyor ve bu halk sağlığını tehdit ediyor
Facebook’un reklam politikası Kara Kutu’daki aşı karşıtı iddiaların yayılımını engelledi mi?
Son olarak Kara Kutu’da modern tıbbın karşısına anti kapitalizmin konduğunu görüyoruz. Tıp ve anti kapitalizm ilişkisine dair yazılar aşağıdaki gibi:
Kaynaklar
Risale Haber, Aşı Olan Aşı Olan Daha Çok Hastalanıyor, 30 Aralık 2012
Human and Experimental Toxicology dergisi
Neil Z Miller ve Gary S Goldman, Infant mortality rates regressed against number of vaccine doses routinely given: Is there a biochemical or synergistic toxicity?, Eylül 2011
Adverse Effects of Pertussis and Rubella Vaccines: A Report of the Committee to Review the Adverse Consequences of Pertussis and Rubella Vaccines
Miller’ın makalesinde çıkar çatışması nedeniyle yapılan düzeltme, 2011
Miller’ın bağlantılı olduğu Think Twice Global Enstitüsü’nün internet sitesi
Miller’ın üzerinde doktor fotoğrafı olan satıştaki kitabı